Kettingset vervangen

Moderne O-, X- en Z-ringkettingsets bieden niet in de laatste plaats door voortdurende verbeteringen in fabricagetechnieken een indrukwekkende levensduur – maar dat neemt niet weg, dat deze kettingaandrijfcomponenten continu slijten.

'Scheve tanden' op het rondsel en het kettingwiel en telkens kortere intervallen voor het naspannen betekenen: het is tijd voor een nieuwe kettingset! Meestal is de set eerder al 'rijp' voor vervanging. Als de kettingschakels op het tandwiel enkele millimeters kunnen worden opgetild ondanks dat de ketting correct is gespannen, of als de ketting ongelijkmatig is opgerekt, hoort dit onderdeel op de schroothoop. Wie slim is, vervangt altijd meteen de hele set, want een nieuwe ketting past zich maar al te snel aan de slijtagegraad van het kettingwiel en rondsel aan. O-, X- en Z-ringkettingen zijn voorzien van een permanente smering die ervoor zorgt, dat de kettingbouten in het binnenste van de ketting altijd gesmeerd blijven. 

Een aandrijfketting is altijd maar zo sterk als de zwakste schakel. Als de ketting wordt gemonteerd met een klinkschakel, moet deze schakel zorgvuldig en vakkundig worden geklonken met een daarvoor geschikte kettingpons.

Om bij het kettingrondsel te komen, moet je eventueel een voetsteun, schakelpedaal (markeer de positie!) en een deksel verwijderen. Let bij het afnemen van het deksel op een mogelijk aanwezige koppelingsbediening; koppel deze indien mogelijk niet los. Zeker je voertuig door het in de eerste versnelling te zetten en blokkeer de voetrem (laat deze door je helper intrappen) om het rondsel los te kunnen maken. Het rondsel kan op verschillende manieren bevestigd zijn (centrale moer met borgplaatje, centrale schroef met borgplaatje, houderplaatje met twee kleine schroeven). Verwijder eventueel de borging (buig bijv. het borgplaatje open) voordat je de bevestigingsschroef of -moer van het rondsel met een passende dopsleutel en de benodigde krachtsinspanning losdraait.

 Bouw nu het achterwiel uit. Als je geen middenbok kunt gebruiken, bedenk dan dat een lift die op de achterbrug wordt aangebracht niet geschikt is voor uitbouw van de achterbrug. Demonteer de kettingbeschermer en een eventueel aanwezige achterwielafdekking. Draai de asmoer los en tik deze er met een kunststofhamer uit. Gebruik daarbij een stang als dat nodig is. Houd het wiel vast en laat het voorzichtig naar de grond glijden. Duw het wiel naar voren en haal het uit de ketting. 

Schroef het kettingwiel los van de kettingwieldrager op het achterwiel. Buig ook hierbij eerst eventueel aanwezige borgplaatjes open. Borgplaatjes of zelfborgende moeren moeten worden vervangen. Reinig de drager en plaats het nieuwe kettingwiel. Draai de schroeven kruislings aan, indien mogelijk met een momentsleutel, volgens de aanwijzingen van de fabrikant. Buig eventueel de borgplaatjes weer zorgvuldig om. Controleer het wiel nog één keer: zien alle lagers en keerringen er goed uit? Staat de compensatiedemper achter de kettingwieldrager nog strak? Vervang beschadigde onderdelen.

Als je een eindeloze ketting wilt monteren, moet de achterbrug worden gedemonteerd. Gebruik je een sluitschakel, dan is dit niet nodig en ga je verder bij stap 7. Je demonteert de achterbrug als volgt: Maak eerst de remleiding los van de achterbrug, maar niet van de klauw en zorg dat het remsysteem ook op geen andere manier wordt geopend. Het is voldoende als de remankerstang wordt verwijderd van de achterbrug en de uitgebouwde remeenheid in een doek gewikkeld onder de motorfiets wordt gelegd. De achterbrug is nu alleen nog met de vering en de as verbonden met de motor. Bij dubbele veerpoten verwijder je de onderste bevestiging daarvan van de achterbrug. In geval van een monoshock moeten eventuele balanshefbomen worden losgemaakt.

Kijk rustig hoe de ophanging werkt om te bepalen welke bouten je moet losdraaien. Onthoud de positie van de uitgebouwde onderdelen goed! Tot slot maak je de asmoer van de achterbrug los en schuif je de as er voorzichtig uit. Meestal is deze goed ingevet, dus laat deze niet op een vuile ondergrond vallen.

Vervolgens kun je het rondsel vervangen. Let vooral goed op de inbouwpositie; vaak is er sprake van een dikke en een dunne zijkant. Alleen een correcte inbouw garandeert een correcte kettinguitlijning. Een ketting die niet goed is uitgelijnd kan breken! Let op: Nadat omringende onderdelen zijn gereinigd, kan het nieuwe rondsel samen met de ketting in de juiste positie worden aangebracht. Plaats indien nodig een nieuw borgplaatje en een moer/schroef. Het aanhalen met een momentsleutel volgt later.

Reinig alle onderdelen van de achterbrug en het achterbruglager grondig met geschikte onderhoudsmiddelen. Smeer alle bewegende onderdelen (bussen, bouten). Als de achterbrug is beschermd tegen schuren van de ketting, vervang je de bescherming wanneer deze al dun is geworden. Als je de achterbrug hebt uitgebouwd, moeten de achterbruglagers opnieuw worden gesmeerd. Neem de smeeraanwijzingen van de fabrikant in acht. 

Werk bij montage van de achterbrug indien mogelijk weer samen met een helper: terwijl je de achterbrug in het frame positioneert, brengt de helper de as aan. Monteer vervolgens de schokdempers en evt. bij monoshocks de balanshefboom met het juiste koppel volgens de fabrikant. Breng het wiel aan en let daarbij op de correcte montage van de rem, het remanker en de afstandsstukken.

Als de ketting wordt gemonteerd met een sluitschakel, houd je dan exact aan de bijgeleverde montagehandleiding of de gebruiksaanwijzing van de kettingpons.

Het zit er bijna op. Stel de kettingspeling/doorhang als volgt in: draai het achterwiel met de hand om na te gaan, waar de ketting het strakst zit. Dat is belangrijk, want een te strak gespannen ketting ruïneert het lager van de uitgaande as van de versnellingsbak en dat is een dure grap. De standaardspeling is krap 2 vingerbreedten in het midden van de onderste kettingdoorhang bij een belast voertuig dat op de grond staat. Om dit te testen kan het beste één persoon op de motor zitten, terwijl een ander de kettingspanning controleert. De speling wordt aangepast door de motor op te bokken, de as los te maken en het verstelmechanisme af te stellen. Daarbij is van belang, dat het wiel aan beide zijden van de achterbrug gelijkmatig wordt ingesteld om een correcte wieluitlijning te behouden. Gebruik in geval van twijfel een testapparaat voor kettingspeling, een lange rechte lat of een gespannen draad. Bedenk dat te strak gespannen, versleten of slecht onderhouden kettingen kunnen breken. Het gevolg is vaak een beschadigde krukkast en mogelijk een valpartij met alle mogelijke risico's van dien! De Chain Monkey kan handig zijn bij het spannen van de ketting.

Haal tot slot de achterbrug- en wielas en ook het rondsel met een momentsleutel aan volgens de aanwijzingen van de fabrikant. Borg de achterasmoer eventueel met een nieuwe splitpen. Controleer nog een keer alle bevestigingen nadat deksel, schakelpedaal, kettingbeschermer enz. zijn gemonteerd. Controleer na ongeveer 300 km de kettingspanning opnieuw – nieuwe kettingen rekken in het begin op. 

En vergeet niet te smeren! Toerrijders en kilometervreters verlengen het leven van hun kettingset met een automatische kettingsmering en besparen daarmee tegelijk veel werk zie de tip Kettingsmeersysteem en de tip Kettingonderhoud.