Vibraties verminderen

Vibraties treden bij elke motor in meer of mindere mate op. Motortesters noemen dat dan vaak het "karakter" van de machine of een "massage voor de ziel". Maar afhankelijk van de frequentie en kracht kunnen de trillingen ook redelijk irritant zijn. En uiterlijk als na twee uur rijden je vingers tintelen en je voeten zijn ingeslapen, heb je het echt wel gehad. Het wordt pas echt vervelend als er scheuren in de motor ontstaan of als schroeven door de trillingen zomaar loslaten. Het is dan echt tijd om iets tegen de ongewenste gevolgen van de vibraties te doen.

Laten we daar beginnen waar vibraties de motorrijder de meeste last bezorgen: aan het stuur. Hier zijn het meestal de hoogfrequente, tintelende trillingen die het rijplezier verpesten. Sommige fabrikanten plaatsen de stuurblokken daarom al af fabriek in rubberlagers. Dat werkt, maar heeft als nadeel dat hierdoor de stuurnauwkeurigheid en de feedback van het voorwiel enigszins worden belemmerd.

Het beproefde alternatief zijn zware stuuruiteinden die alleen maar door hun gewicht vibraties tegengaan – het principe van de inertie. Het probleem: niet elk gewicht past bij elke trilling. gazzini heeft daarom variabele trillingsdempers ontwikkeld wier gewicht net als bij een halter via verschillende schijven kan worden gevarieerd.

Als de stuuruiteinden eenmaal zijn "gekalmeerd", hebben ook de spiegels minder reden om een wazig beeld te leveren. Als het zicht desondanks door de vibraties onbevredigend blijft, kun je speciale trillingsdempers voor spiegels gebruiken. Die werken als een rubberlager en ontkoppelen de spiegel van de rest van de motor.

Bijzonder gevoelig reageren de dunne kentekenplaten op vibraties. Vooral motorrijders met een- of tweecilinders weten waar wij het over hebben. De meest elegante oplossing zijn hier kleine O-ringen en bijpassende vulringen. Zo kun je de kentekenplaat trillingstechnisch van de kentekenplaathouder ontkoppelen en kom je bij de volgende APK-keuring niet voor nare verrassingen te staan. Om ervoor te zorgen dat ook de houder zelf lang meegaat, gebruik je zelfborgende moeren. Een vloeibaar schroefborgmiddel biedt aanvullende bescherming tegen vibratieverliezen.

Ook voor kuipschroeven kun je O-ringen gebruiken. Zo kun je de kuipdelen loskoppelen van de trillingen van de motor en tegen scheuren en schuurplekken beschermen.

Aangenaam bij-effect: hierdoor worden ook geluiden geminimaliseerd die veelal door star of onder spanning staand kuipwerk worden geproduceerd. Wat wij als geluid opmerken, is uiteindelijk niets anders dan vibrerende lucht. De truc met de O-ringen werkt ook goed voor kuipruiten.

Nu we het toch over geluiden hebben: kuipwerk bestaande uit meerdere delen dat bij een bepaald toerental of een bepaalde snelheid dreunende geluiden afgeeft, kan met een rol afdichtmiddel bij de verbindings- en contactpunten worden "gekalmeerd". De massa moet echter voor de montage van het kuipwerk uitgehard zijn.

Motortanks worden doorgaans door rubberen elementen van het frame ontkoppeld. Deze rubberen buffers lijden natuurlijk zelf ook onder de permanente vibraties. Na verloop van tijd worden zij zoals alle rubberen onderdelen bros en brokkelig. Als jouw bike dus al heel wat jaren erop heeft zitten, moet je een keer onder de tank kijken om te controleren of de demping nog goed werkt. 

Neem dan ook meteen een kijkje in het accuvak van de motor. Want ook de accu's, ongeacht het type, kunnen niet tegen vibraties. Je kunt ze bufferen met matten van spons- of schuimrubber – vooral als hier in plaats van een standaard accu een lichtere en kleinere lithium-ion-accu zijn werk doet.

Van sommige (meestal oudere) motormodellen is bekend dat de gloeilampen in de koplamp regelmatig voortijdig te geest geven. Als ook de gloeilampen van jouw motor nooit de aangegeven levensduur bereiken, kan dat wellicht aan een gebrekkige vibratiedemping liggen. Hier kan een koplamphouder uitkomst bieden die in rubber wordt gelagerd.

Een beproefd middel tegen het plotseling losraken van schroefverbindingen, trillingsscheuren of zelfs het verlies van aanbouwinstrumenten zijn trillingsdemperrubbers. Deze worden ook wel rubber-metaalbuffers, trillingsdempers of silentblokken genoemd. Met behulp van deze geniale oplossing kunnen lampen, zijkappen, kleinere olietanks, accuhouders of spatborden worden "gekalmeerd" – en dat is goed voor een lange levensduur van deze onderdelen. 

Een ander hulpmiddel tegen het losraken van schroefverbindingen is de inzet van een vloeibaar schroefborgmiddel. Breng een druppel van de vloeistof op de schroefdraad aan, voordat je de schroef plaatst. De vloeistof hardt uit en voorkomt dat de schroef zelf loskomt. Het vloeibare middel is in verschillende sterkten verkrijgbaar: bijv. middenvast en hoogvast. Afhankelijk van de vastheid is voor het losmaken van de uitgeharde vloeistof veel kracht vereist en bij de hoogvaste varianten zelfs de inzet van hitte.

Voor sommige schroefverbindingen is ook de inzet van zelfborgende moeren een goede oplossing. Hierbij voorkomt een kunststof ring dat zij losraken.

Voor grotere schroefverbindingen worden vaak splitpennen tegen het loskomen ingezet. Zij worden door een boorgat in de schroefbout gestoken. Splitpennen zijn er in twee soorten: splitpennen voor eenmalig gebruik moeten, als zij eenmaal zijn verwijderd, om veiligheidsredenen door een nieuw exemplaar worden vervangen. Permanente splitpennen kunnen meerdere keren worden gebruikt.

Bij de wielen is een onbalans een niet te onderschatten oorzaak voor vibraties. Tijdens het rijden slijt het bandenprofiel niet gelijkmatig af. Hierdoor verandert de gewichtsverdeling en het wiel loopt niet meer evenwichtig. Hierdoor ontstaan trillingen. Die zijn vooral bij het voorwiel onaangenaam, omdat zij voelbaar zijn in het stuur en worden overgebracht naar je handen. De onbalans kan het beste worden tegengegaan door het voorwiel te demonteren, het op een balanceerbok uit te balanceren en met dienovereenkomstige bandbalanceergewichten uit te lijnen. Overigens moet je banden sowieso niet tot aan de minimale profieldiepte verslijten. Een nieuwe, netjes uitgelijnde set banden maakt niet alleen een eind aan vibraties, maar biedt bovendien ook meer rijplezier.